Krishtlindjet në pandeminë e gripit spanjoll

Në një artikull të datës 21 dhjetor 1918 në Gazetën Shtetërore të Ohajos, SHBA, kreu lokal i shëndetësisë i ftoi lexuesit t’i rezistonin tundimit të puthjes tradicionale gjatë festës së Krishtlindjes.

“Këtë vit – shkroi ai – do të tregoni më shumë dashuri për babain dhe nënën, vëllain dhe motrën tuaj, si dhe pjesën tjetër të familjes,duke qëndruar në shtëpi në vend se të shkoni t’i vizitoni ata për Krishtlindje, apo të organizoni festime të mëdha familjare”.

Krishtlindje 1918
Në atë kohë kërcënimi nuk quhej Covid-19 por Gripi Spanjoll, dhe në Shtetet e Bashkuara kurba e infektimit po përjetonte një lloj rënie pas valës së dytë.

Vetëm në SHBA, ajo pandemi do të shkaktonte vdekjen në total të 675.000 njerëzve, më shumë se dyfishi i atyre të shkaktuara deri më tani nga Covid-19.

Por ajo shifër ishte në një popullsi shumë më të vogël se kjo aktuale. Ishte një shekull tjetër, një pandemi tjetër, një fazë historike.

E megjithatë, midis Krishtlindjeve 2020 dhe atyre të vitit 1918 ka disa ngjashmëri.

Një artikull i botuar në faqen e internetit të “Smithsonian” rindërton atmosferën e kohës. Në vitin 1918, udhëzimet shëndetësore nuk jepeshin nga qeveria federale, (Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve, CDC, do të themeloheshin në vitin 1946), pranë njësive vendore.

Disa qytete si San Françisko, e kishin menaxhuar mirë valën e parë të pandemisë, duke e bërë të detyrueshme mbajtjen e maskave dhe distancimin social,si dhe duke vendosur një bllokim në mesin e tetorit 1918. Mbajtja e maskave funksionoi, por rihapja – në fund të nëntorit – ndodhi më shpejt sesa duhej.

Në mesin e dhjetorit rastet u rritën sërish,dhe qytetarët ishin tashmë më rebelë ndaj kufizimeve të reja.

Kundërshtarët e maskave
U përhapën shumë lëvizje kundër maskave. Disa e cilësonin urdhrin për mbajtjen e tyre si një shkelje të të drejtave të tyre, të tjerët përmendën arsyet fetare.

Disa u ankuan se ato nuk ishin komode (dhe jo pa arsye:maskat në atë kohë përbëheshin nga disa shtresa garze që ziheshin për 10 minuta në ditë për t’u sterilizuar).

Në Milluoki, qyteti ku banonin shumë emigrantë katolikë nga Evropa Veriore, kishat u mbyllën nga frika e infektimit.

Edhe në vitin 1918, sezoni i Krishtlindjeve përkonte me kohën e blerjeve të shumta dhe dhuratave.

Nga frika e vonesave në furnizim, blerësit i kishin nxitur klientët të blinin paraprakisht.

Ata që nuk dilnin nga shtëpitë e tyre nga frika e infektimit, e kishin garantuar shpërndarjen në shtëpi. Në mesin e tregtarëve, shumë po rrinin pa maska. Ata kishin frikë se nëse klientët do shihnin njerëz me maska në dyqan do të largoheshin pa blerë asgjë

Por ndryshe nga sot, masat kundër pandemisë nuk u politizuan. Popullsia kishte një familjaritet më të madh me epidemitë. Shumë familje kishin humbur një fëmijë nga difteria, ose kishin parë dikë të paralizuar nga poliomieliti.

Njerëzit ishin më të gatshëm për një kufizim të caktuar të lirive personale, për t’u përballur me një “armik të padukshëm”, dhe ishin më të prirur për të pasur besim tek autoritetet.

Drejtuesit e departamenteve të shëndetit publik, kishin shpesh kompetenca policore, dhe mund të fusnin në karantinë 1 person ose një lagje të tërë.

Askush nuk synonte të kontestonte autoritetin e tij, dhe kishte ndërkohë një besim më të madh tek shkenca, pavarësisht nga njohuritë e kufizuara mbi viruset dhe vaksinat.

Edhe atëherë kishte nga ata që pyesnin se si do të ishin pushimet në atë situatë të jashtëzakonshme.

Por shumica nuk u shqetësua shumë për këtë, edhe sepse tubimet familjare nuk ishin një ngjarje e rrallë si sot.

Në shumë raste, disa breza jetonin nën një shtëpi, një kat më lart apo në dhomën ngjitur.

Fundi i luftës së madhe
Nevoja për të përqafuar njëri-tjetrin u bë edhe më urgjente nga fundi zyrtar i Luftës së Madhe në nëntorin e vitit 1918.

Por në përgjithësi, euforia dhe mirënjohja mbizotëroi mbi zhgënjimin e takimeve të shtyra.

Në më pak se një vit, 100.000 burra kishin humbur jetën në konfliktin botëror, shumë prej tyre edhe për shkak të gripit.

Kishte një vetëdije, se ata i kishin mbijetuar diçkaje të tmerrshme, në një vit që me siguri do të hynte në histori.